Devrimlerin Sihirli Değneği I
Başlık:
Devrimlerin Sihirli Değneği I
Kaynak:
Halkçı (Yeni Ulus), "Günün Işığında", s. 3
Tarih:
1954-01-24
Lokasyon:
Rahşan Ecevit Arşivi
Metin:
GÜNÜN IŞIĞINDA :
Devrimlerin sihirli değneği
I.
Türkiye’de devrimleri en kısa yoldan tutundurmak için bir sihirbaz değneği aransa, orkestra şeflerini ndeğneği gösterilebilir.
İnsanı hiçbir şey alaturka müzikten daha kolaylıkla Doğulu ve Batı müziğinden daha kolaylıkla Batılı yapamaz.
Bunun sırrı, müziğin insanlar üzerindeki etki gücündedir.
Eflâtun onun için müziği eğitimde en önemli unsur olarak göstermiştir. Yunanlı filozof, «Cumhuriyet» adlı kitabının II ve III üncü bölümlerinde, müzik üzerinde uzun uzadıya durur.
İşte III üncü bölümde Sokrates’le Adeimantus arasında geçen konuşmadan bir parça:
«Sokrates:
— Türkülerimizde ağlayıp sızlanma istemeyiz, demiştik.
Adeimantus:
— Elbette istemeyiz.
— Ağlayıp sızlanmalı makamlar hangileridir, de bana, sen müzikten anlarsın!
— Lidya ve Hiperlidya makamlarının karışımı ile buna benzer makamlar!
— Öyleyse bunları bırakıyoruz, değil mi? Çünkü bunlar, erkeklerin eğitimi şöyle dursun, erdemli kadınların bile eğitiminde işe yaramazlar.
— Doğru!
— Sarhoşluk, kadınca hassasiyet ve tenbellik de uygunsuzdur, değil mi?
— Şüphesiz!
— Peki öyleyse, yumuşak ve işaretle ilgili makamlar hangileridir?
— Gevşek makamlar denen İyonya ve Lidya makamları!
— Öyleyse dostum, savaşçı erkekler için bu makamları kullanacak mıyız?
— Asla! Onlar için Dorya ve Frigya makamları kalıyor.
— Ben bu makamları bilmiyorum. Fakat bize gereken, savaşta ve her türlü güç ve tehlikeli işte cesur olan, başarısızlığa uğrayınca, yahut karşısında yaralı ve ölüler görünce, yahut da başka haksızlıklarla karşılaşınca, disiplinli ve azimli kalıp kaderine göğüs gerebilen insanları anlatıp canlandırır bir makamla... Barış zamanında, yani zor altında bulunmadığı sıralarda... böbürlenmeksizin, fakat basiretli ve ölçülü bir hâlde...... istediği gibi hareket edebilen insanı anlatır bir makamdır. Bize böyle, biri zor biri hür iradeyle ilgili, bahtlı ile bahtsızın, basiretli ile cesurun durumunu en dürüstçe canlandırır iki makam gerektir.
— İşte az önce benim adlarını söylediğim iki makam da böyledir.»
*
Bu konuşmadaki İyonya ve Lidya makamlarının tarifine alaturka müziğin, Dorya ve Frigya makamlarının tarifine ise batı müziğinin ne kadar uyduğu açıktır.
Alaturka, insana sarhoşluğu, kadınca hassasiyeti ve tenbeliği aşılıyan, ağlayıp sızlanmalı müziklerin en âlâsıdır.
Sokrates bugün Eflâtun’un diyaloglarından çıkıp, evlerinde, kahvelerinde ve sokaklarında alâturka müzikten başka birşey dinlemiyen bir milletin Atatürk devrimlerinden bahsettiğini duysa, güler miydi ağlar mıydı!...
Bülent ECEVİT
Devrimlerin sihirli değneği
I.
Türkiye’de devrimleri en kısa yoldan tutundurmak için bir sihirbaz değneği aransa, orkestra şeflerini ndeğneği gösterilebilir.
İnsanı hiçbir şey alaturka müzikten daha kolaylıkla Doğulu ve Batı müziğinden daha kolaylıkla Batılı yapamaz.
Bunun sırrı, müziğin insanlar üzerindeki etki gücündedir.
Eflâtun onun için müziği eğitimde en önemli unsur olarak göstermiştir. Yunanlı filozof, «Cumhuriyet» adlı kitabının II ve III üncü bölümlerinde, müzik üzerinde uzun uzadıya durur.
İşte III üncü bölümde Sokrates’le Adeimantus arasında geçen konuşmadan bir parça:
«Sokrates:
— Türkülerimizde ağlayıp sızlanma istemeyiz, demiştik.
Adeimantus:
— Elbette istemeyiz.
— Ağlayıp sızlanmalı makamlar hangileridir, de bana, sen müzikten anlarsın!
— Lidya ve Hiperlidya makamlarının karışımı ile buna benzer makamlar!
— Öyleyse bunları bırakıyoruz, değil mi? Çünkü bunlar, erkeklerin eğitimi şöyle dursun, erdemli kadınların bile eğitiminde işe yaramazlar.
— Doğru!
— Sarhoşluk, kadınca hassasiyet ve tenbellik de uygunsuzdur, değil mi?
— Şüphesiz!
— Peki öyleyse, yumuşak ve işaretle ilgili makamlar hangileridir?
— Gevşek makamlar denen İyonya ve Lidya makamları!
— Öyleyse dostum, savaşçı erkekler için bu makamları kullanacak mıyız?
— Asla! Onlar için Dorya ve Frigya makamları kalıyor.
— Ben bu makamları bilmiyorum. Fakat bize gereken, savaşta ve her türlü güç ve tehlikeli işte cesur olan, başarısızlığa uğrayınca, yahut karşısında yaralı ve ölüler görünce, yahut da başka haksızlıklarla karşılaşınca, disiplinli ve azimli kalıp kaderine göğüs gerebilen insanları anlatıp canlandırır bir makamla... Barış zamanında, yani zor altında bulunmadığı sıralarda... böbürlenmeksizin, fakat basiretli ve ölçülü bir hâlde...... istediği gibi hareket edebilen insanı anlatır bir makamdır. Bize böyle, biri zor biri hür iradeyle ilgili, bahtlı ile bahtsızın, basiretli ile cesurun durumunu en dürüstçe canlandırır iki makam gerektir.
— İşte az önce benim adlarını söylediğim iki makam da böyledir.»
*
Bu konuşmadaki İyonya ve Lidya makamlarının tarifine alaturka müziğin, Dorya ve Frigya makamlarının tarifine ise batı müziğinin ne kadar uyduğu açıktır.
Alaturka, insana sarhoşluğu, kadınca hassasiyeti ve tenbeliği aşılıyan, ağlayıp sızlanmalı müziklerin en âlâsıdır.
Sokrates bugün Eflâtun’un diyaloglarından çıkıp, evlerinde, kahvelerinde ve sokaklarında alâturka müzikten başka birşey dinlemiyen bir milletin Atatürk devrimlerinden bahsettiğini duysa, güler miydi ağlar mıydı!...
Bülent ECEVİT
Dosyalar
Koleksiyon
Alıntı
“Devrimlerin Sihirli Değneği I,” Bülent Ecevit Yazıları 1950-1961, 19 Nisan 2024, https://ecevityazilari.org/items/show/159 ulaşıldı.
